İKT KADRLAR

"Təəssüflər olsun ki,  proqramlaşdırma sahəsini öyrənmək istəyən gənclərin motivasiyası  yoxdur"

Azərbaycan dilində ilk  proqramlaşdırma DVD dərslikləri olan "C# master class" və "PHP master class" hazırlanıb. Belə ki, bu dərsliklər proqramlaşdırma karyerasına başlamaq və bu sahədə  biliklərin daha da təkmilləşdirərək  illərin təcrübəsini qısa zamanda mənimsəyib  mütəxəssis ola bilmək imkanı yaradır. "C# master class" dərsliyi həmçinin  Beynəlxalq Microsoft sertifikatı almağa köməklik edib bu  yolda  proqramlaşdırma dillərini öyrənmək istəyən şəxslərə bələdçilik edir. 

Hazırda 3-cü növ  proqramlaşdırma dilinin videodərslikləri  hazırlanır. (Mastering SQL via T-SQL)

Xeberler.az videodərsliklərlə bağlı dərsliklərin müəllifi, proqramçı Tural Süleymani ilə söhbət edib.

Qeyd edək ki, Tural Süleymani hazırda E-Manat ödəmə terminallarının proqramlaşdırma üzrə aparıcı mütəxəssisidir.

Müsahibəni təqdim edirik:

-Tural bəy, Azərbaycan dilində ilk dəfədir ki, proqramlaşdırma dilllərinin videodərslikləri hazırlanır. Bu ideya  hansı ehtiyaclardan qaynaqlandı ?

-Videodərsliklərin tərtib edilməsi ilə  üç ildir məşğul oluram. Özümün bu sahəyə marağım vardı. Bakı  Dövlət Universitetində oxuduğum ilk illərdən proqramlaşdırmanı öyrənməyə başladım. Düzdür, ixtisasıma uyğun deyildi, amma bu sahəyə həvəs olduğum üçün rahat öyrənirdim.  Proqramlaşdırmanı öyrənərkən bir çox çətinliklərlə qarşılaşırdım.  Belə ki, Azərbaycan dilində bu sahədə məlumatlar demək olar ki yox idi. Proqramlaşdırma dilləri ilə bağlı videodərsliklər azdır. Ən çox xarici resusrlardan qaynaqlanırdım. Xarici dilllərdə kitablar oxuyurdum. Beləliklə çətinliklə olsa da bu proqramlaşırma dillərini  öyrəndim və  sertifikatını ala bildim. Sonralar fikiləşdim ki, mənim kimi  başqa insanlar da var ki, bu dilləri öyrənmək istəyir.  Bu məqsədlə illərdir topladığım təcrübələri həmin videodərsliklərdə topladım. Əsas istəyim, proqramlaşdırma dillərini öyrənmək istəyən, həvəsi olan insanlara istiqamət göstərməkdir. Çünki mən də bu sistemlə hazırlaşmışam və proqramla bağlı təcrübəm var.

-Videodərsliklər nə qədər müddətə hazır oldu, hazırda bu proqramdan istifadəçilər  necə yararlana  bilir?

 -"C# master class ” dərsliklərini  hazırlanmasına 6-7 ay sərf olundu.  Bu DVD-də proqramlaşdıra dilinin 0-dan  başlayaraq dərəcəyə qədər  informasiyalar  toplanıb.  "PHP master class" dərsliyi  3-4 aya hazır oldu. “C# master class” 4,2 geqabaytlı 50 saatlıdır. Bir DVD-də isə  58 mövzu toplanıb. “PHP master class” dərsliyində isə 107 dərs toplanıb. Dərsləri özüm keçirəm. DVD-lər bir neçə satış məntəqəsində var. Amma əksər hallarda alıcılar mənimlə əlaqə saxlayır. Videodərslikləri alan zaman onlara dərslərlə bağlı istiqamət verirəm.  Əvvəllər kurslarda proqramlaşdırma dilini tədris edirdim. Sonralar kursdakı vaxt yetmədiyi üçün hazırda axşamlar evimdə tələbələri qəbul edirəm.

 -DVD dərsliklərin müdafiə sistemi necə hazırlanıb?

- DVD dərsliklər bir neçə açarlıdır. Videodərsliklərin müdafiə sistemini xarici şirkətlərlə birgə hazırlamışıq. Belə ki, DVD-dən dərslikləri digər yerə köçürmək olmur. Bir açarlı DVD-ləri yalnız bir kompüterdə açmaq mümkündür. Digər açarlar da var ki, onları da iki və ya üç kompüterdə açmaq mümkündür.

- Açarlara görə dərsliklərin qiymətində fərq varmı?

- Bir  açarlı "C# master class" dərsliklərinin qiyməti  180 AZN, iki açarlı isə  250 AZN-dir.  "PHP master class" videodərsliklərinin bir   açarlısı 149 AZN, 2 açarlısı isə  239 AZN.  Fərdi  kursun qiyməti  aylıq  250-300 AZN-dir .

-Məlumdur ki, proqramlaşdırma dillərində xarici dildə terminlər və məlumatlar daha çox olur. Xarici dilləri bilməyən şəxslər də sizin dərsliklərdən yararlana bilirmi?

- Dərsliklər Azərbaycan dilindədir. Çalışmışam ki, xarici dildə olan terminləri azəricə izah edim. Amma mütləqdir ki, bu sahəyə gələnlər xarici dili öyrənsinlər.  Dil bacarıqları olmadan İKT-nin incəliklərini, xüsusən də proqramlaşdırmanı mənimsəmək çətindir. Dərsləri çalışdığım qədər aydın izah etməyə çalışıram. Amma  alıcılara məsləhət görürəm ki, xarici dilləri öyənsinlər. Hər bir dərsliklərlə bağlı ayrıca saytımız var. Həmin saytda proqramlaşdırma dilinin dərsliyi ilə bağlı ətraflı məlumat verilir. Həmçinin  alıcıların hər dərslik  barədə fikirlərini də syatımızda qeyd edirik. C# dərsliyi üçün www.masterdotnet.pro , PHP dərsliyi üçün isə www.masterphp.pro saytı fəaliyyət göstərir.

- Sizcə, ölkəmizdə proqramlaşdırma dillərinə tələbat necədir?  Bu dillərin videodərsliklərdə olması istifadəçilərə  hansı üstünlüyü verir? Tələbələrin buna  marağı necədir?

-Əslində mən proqramlaşdırma dillərini  seçərkən  milli bazarda olan təlabatı nəzərə aldım və dərslikləri bu  istiqamətdə hazırladım. Tələbələrdə yetəri qədər həvəs var.  Lakin bəzən  tələbələr izah olunan dərslərin vacibliyinə diqqət edə bilmirlər,  fikirləri yayınır.  Yeni başlayanda çox böyük həvəslə öyrənirlər. Amma bir neçə aydan sonra materiallar çətinləşir . Gərək onlarda hər hansı bir yerə çatmaq məqsədi olsun ki, bunun öhdəsindən gələ bilsinlər. Proqramlaşdırma dillərini tam mənimsəmək üçün  gün ərzində ən azı 4-5 saat çalışmaq lazımdır.  Güclü riyazi biliklərə ehtiyac yoxdur. Dərslik Azərbaycancan dilindədir. Xarici dilləri bilməyən şəxslər də başa düşür.  Bizim gənclərdə potensial çoxdur.  Əksər vaxt işlə bağlı müraciət edirlər, lakin onların sorğuları cavabsız qalır. Buna görə də həvəsdən düşürlər. Bəzən tələbələrim mənə link göndərir ki, müəllim baxın, burada bizim sahənin aylıq  gəliri çox aşağıdır. Bunun üçün bu qədər əziyyət çəkməyə dəyərmi? Təəssüflər olsun ki,  bu sahəni öyrənmək istəyən gənclərin motivasiyası  yoxdur.

Dərslikləri aldıqdan sonra da tələbələrlə onlayn  ünsiyyətdə oluruq.  Ayda bir neçə dəfə Skype konfranslar təşkil edirəm. Dərsliyi alan hər bir şəxs həmin konfransda ödənişsiz iştirak edir.  Konfrans zamanı bir ay ərzində öyrənilən biliklər müzakirə olunur və  bəzi məsələlərə yenidən baxılır. Tələbələr müxtəlif tapşırıqlar edirlər.

-Ən çox hansı yaşda olan insanlar bu dilləri öyrənməyə meyillidir?

- Müraciət edənlər fərqli yaşlarda olur. Bəzən  42-43 yaşlarda şəxslər də müraciət edir.  Daha çox tələbələr   proqramlaşdırma dillərini öyrənməyə meyl edir. Tələbələr universitetlərdə  tədris edilən  proqramlaşdırmadan narazılıq edirlər ki, yalnız nəzəri biliklər keçirilir. Ən çoz Qafaqaz, Bakı Dövlət Universiteti və  Neft Akademiyasından tələbəm olur.  Bu dilləri öyrənmək istəyən çoxdur. Müraciət edənlərin 50 faizdən çoxu qeyri-ixtisaslı şəxslərdir.

- Videodərslikləri öyrəndikdən sonra namizədlər  beynəlxalq sertifikatı necə əldə edə bilər?

- Mən tələbələri  sırf Microsoft-un sertifikatı üçün hazırlayıram. İmtahan sistemini bildiyim üçüb rahat şəkildə onlara istiqamət verə bilirəm. Özümün də bu sahədə sertifikatım var. Hazırladığım videodərliklərdə bu istiqaməti əsas tutmuşam. Proqramlaşdırma dillərinin   imtahanı Azərbaycanda bir neçə məntəqələrdə keçirilir. Tələbələr onlayn formada qeydiyyatdan keçir və test  ilə imtahan verirlər .

-Hazırda üzərində işlədiyiniz  proqramın videodərsliyi haqqında nə deyə bilərdiniz?

-Hazırda üçüncü  videodərslik-verilənlərin bazası üzərində çalışıram.Bu dərslik “Mastering SQL via T-SQL” adlanacaq. İlin sonuna qədər bu dərslik də istifadəyə veriləcək.  Burada da sırf sertifikat üzrə hazırlıq olacaq. Digər ik dərslikdən fərqli olaraq  üçüncü dərsliklərdə tapşırıqlar daha çox olacaq.

-Bundan başqa hansı fəaliyyətləriniz var?

-Hazırda bir neçə proqramçı, mütəxəssis heyətindən ibarət MOBSolutions adlı şirkətimiz var. Bu şirkət professional veb saytların hazırlanması,saytların yenidən dizaynı, mobil application-ların hazırlanması, logoların hazırlanması, SEO ilə məşğul olur. Komandamızda yerli mütəxəssislərlə yanaşı xarici mütəxəssislər də fəaliyyət göstərir. Komandamızla birgə ən son texnologiyaları professional şəkildə tətbiq etməklə müştəri məmnuniyyətinə nail olmaq ən böyük hədəfimizdir. Bütün gücünü bir yerə toplayan komanda heyəti ilə bu işin öhdəsindən yetərincə gəldiyimizə inanıram. Hazırda şirkətin rəhbəri Elşad Qurbanovdur. Şirkətin formalaşması və professional komandanın toplanmasında onun rolu əvəzsizdir.

Məltəm Talıbzadə