"Ağıllı şəhər"lərin kiberdayanıqlığı necə təmin edilməlidir?

07-12-2022 / 16:04
"“Ağıllı şəhər”dəki təhlükəsizlik problemləri bir çox insanın bu kimi layihələrə şübhilə yanaşmasının əsas səbəblərindən biri kimi qiymətləndirilir. IoT cihazları mahiyyət etibarilə təhlükəsizlik boşluqlarıdır. “Ağıllı şəhərlər” çox sayda cihazın İnternetə qoşulmasını təmin etdiyi üçün təhlükəsizlik çox vacib bir problemə çevrilir".
 
Bunu Xeberler.az-a İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun öyük elmi işçisi, texnika üzrə fəlsəfə doktoru Məmməd Həşimov deyib.
 
O, “ağıllı şəhər” cihazları ilə bağlı bəzi proqnozları da diqqətə çatdırıb:
 
“ 2025-ci ilədək bu qurğuların 1 milyarda çatacağı proqnozlaşdırılır. İnternetə qoşulmuş bu cihazlar real vaxtda çox sayda məlumat generasiya edəcək. HP şirkətinin proqnozlarına görə, “ağıllı şəhər” IoT cihazlarının təxminən 70%-i yetərli avtorizasiya, qeyri-kafi proqram mühafizəsi və zəif şifrələnmiş rabitə protokolları kimi səbəblərdən hücum riski altındadır”.
 
Həşimov bildirib ki, kiberhücumlar “ağıllı” nəqliyyat infrastrukturunun çökməsinə və ya əlçatmaz olmasına, nəqliyyat vasitələrinin kritik yol məlumatlarını almasına mane olmaq, işıqforların idarəetmə sistemlərinin, yol nişanlarının və sürət həddi nişanlarının iş rejiminə zərər verməklə saatlarla davam edə biləcək böyük tıxaclara səbəb ola bilər.
 
Yuxarıda qeyd edilən kiberhücumlar “ağıllı” şəhər mühitində elektrik enerjisinin kütləvi şəkildə kəsilməsinə və şəbəkənin pozulması ilə nəticələnə bilər, digər tərəfdən, istifadəçilərin məxfiliyini üzə çıxara, “ağıllı” su sistemində cinayətkarların məlumat axınına nəzarət etməsinə şərait yarada bilər.
 
O, “ağıllı şəhər” konsepsiyasını əhatə edən xidmətlərin kritik əhəmiyyətə malik olduqlarını, bu səbəbdən də onların təhlükəsizliyinə və etibarlılığına xüsusi tələblərin irəli sürüldüyünü də vurğulayıb.
 
Fəlsəfə doktoru hesab edir ki, “ağıllı şəhər”in zəif cəhəti onun mərkəzləşdirilmiş infrastruktura malik olmamasıdır ki, bu da kiberhücumlara qarşı mübarizədə problemlər yaradır. Ona görə də hər bir “ağıllı şəhər” xidməti üçün hücum ssenarilərini və onların təsirlərini öyrənməklə, həmin hücumların qarşısını almaq üçün müxtəlif növ həllər tətbiq edilməlidir.
 
 

ŞƏRHLƏR






sorğu
İT mütəxəssislər iş yerlərini hansı meyarlar əsasında seçir ?
  • Şirkətin yüksək statusuna görə
  • İşin, layihənin xarakterinə görə
  • Əmək müqaviləsinin olmasına görə
  • Yüksək əmək haqqına, mükafatlara və digər güzəştlərə görə
  • Gələcək karyerası üçün əhəmiyyət kəsb etdiyinə görə
  • Maraqlı, işgüzar kollektivə görə