Kiberdayanıqlığın təmin olunmasında əsas problemlər nələrdir?

02-12-2022 / 12:18

Kiberdayanıqlıq strategiyası biznesin fasiləsizliyi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Bu strategiya müəssisənin təhlükəsizlik dərəcəsini artırmaqla yanaşı, rəqəmsal biznes subyektinə əlavə faydalar qazandırmaq imkanına malikdir. Kiberdayanıqlıq həmçinin maliyyə itkiləri və reputasiyanın aşağı düşmə riskini azalda bilər. 

Bu barədə Xeberler.az-a iqtisadiyyat sahəsində kiberdayanıqlılığın təmin edilməsinin vacibliyindən danışan İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun şöbə müdiri Rasim Mahmudov deyib.

Mahmudov qeyd edib ki, texnoloji müstəqilliyin olmaması, rəqəmsal iqtisadiyyatın yeni rəqəmsal texnologiyalarında (Big Data, Əşyaların İnterneti, blokçeyn və s.) mümkün boşluqlar, iqtisadi infrastruktura xaricdən informasiya-texnoloji təsir, iqtisadi sahədə informasiya manipulyasiyası, yalan xəbərlərin yayılması, iqtisadiyyatın xaricdən idarə olunması təhlükəsi, kriptovalyutalardan nəzarətsiz şəkildə istifadə, bazara xarici istehsalçıların nəzarət etmələri rəqəmsal iqtisadiyyata dair əsas kibertəhdidlərdir.

Şöbə müdiri onu da əlavə edib ki, kadr və maliyyə çatışmazlığı, yeni rəqəmsal texnologiyaların yaranması, rəhbərliyin səriştəsizliyi, biznes proseslərinin mürəkkəbliyi, planlaşdırma və hazırlıq işlərinin yetərsizliyi kimi məsələlər müəssisələrdə kiberdayanıqlılığın təmin olunmasında əsas problemlərdir.

O, kibercinayətkarlıqla bağlı bəzi statistika və proqnozları da bölüşüb:

 “2020-ci ildə dünyada biznes subyektlərinin 50%-dən çoxu kibertəhlükəsizlik insidentləri ilə üzləşiblər ki, bu da onların informasiya sistemlərinin fəaliyyətini və biznes proseslərini əhəmiyyətli dərəcədə pozub. 2021-ci ildə dünya üzrə şirkətlərdən məlumat sızmalarının orta dəyəri 4,24 milyard ABŞ dollarına bərabər olub. 2028-ci ildə dünya informasiya təhlükəsizliyi bazarının 366,1 milyard dollara çatacağı proqnozlaşdırılır. Orta hesabla şirkətlərin qovluqlarının yalnız 5 %-i lazımi şəkildə qorunur”.

Mahmudov dünya üzrə kibertəhlükəsizlik xərclərinin artan dinamikasından danışarkən qeyd edib ki, bu xərclər 2016-cı ildə 83,39 milyon dollar təşkil edirdisə, 2022-ci ildə 298,70 milyon dollara çatıb.

Şöbə müdiri Avropa Birliyinin “Kiberdayanıqlıq haqqında” Qanununa da toxunub. Onun sözlərinə görə, bu qanunun rəqəmsal elementlərə malik olan məhsulların kibertəhükəsizliyinə dair tələbləri, eləcə də aparat və proqram vasitələrinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi qaydalarını müəyyən edir. 

O, kiberdayanıqlıq üzrə kadrların hazırlanması məsələsinə də toxunub. Almaniyanın Qəzaların Bərpası İnstitutu  (Disaster Recovery Institute International) tərəfindən rəqəmsal şirkətlər üçün kiberdayanıqlıq üzrə kursların təşkil edildiyini, bu kurslarda kiberdayanıqlıq anlayışı, kiberinsidentlərin növləri, kibertəhlükəsizlik insidentlərinin biznesin dayanıqlığına təsiri, insidentlər zamanı itkilərin minimallaşdıran strategiyanın işlənməsi, kiberhücumlar zamanı təsirlərə məruz qalmış verilənlərin və servislərin bərpa olunması və s. kimi dərslərin tədrsi olunduğunu vurğulayıb.

R.Mahmudov hesab edir ki, rəqəmsal iqtisadiyyatın kiberdayanıqlılığının təmin edilməsində bəzi addımar atılmalıdır:

“Rəqəmsal iqtisadiyyatın zəruri ekosisteminin yaradılması, iqtisadi kibertəhlükəsizlik və kiberdayanıqlıq strategiyalarının hazırlanması, praktikaya və beynəlxalq təcrübəyə uyğun olaraq, qanunvericilikdə iqtisadi kibercinayətkarlığın hüquqi təsnifatının genişləndirilməsi, kiberdayanıqlıq üzrə maddi-texniki bazanın möhkəmləndirilməsi, bu sahədə statistik hesabatların hazırlanması və elmi tədqiqatların aparılması vacibdir”. 

Xeberler.az


ŞƏRHLƏR


OXŞAR XƏBƏRLƏR







sorğu
İT mütəxəssislər iş yerlərini hansı meyarlar əsasında seçir ?
  • Şirkətin yüksək statusuna görə
  • İşin, layihənin xarakterinə görə
  • Əmək müqaviləsinin olmasına görə
  • Yüksək əmək haqqına, mükafatlara və digər güzəştlərə görə
  • Gələcək karyerası üçün əhəmiyyət kəsb etdiyinə görə
  • Maraqlı, işgüzar kollektivə görə