TƏHLİL

2008-ci ildə Azərbaycana mobil telefonların qeyri-leqal yolla gətirilməsi üç dəfə artaraq 17,4 mln dollar təşkil edib.

Xeberler.az bildirir ki, müvafiq olaraq daxili qeyri-leqal əmtəə dövriyyəsi də artıb. O, 34,5 mln dollara çatıb. Nəzərə alsaq ki, daxili bazarda şərti telefonun qiyməti orta hesabla 200 dollardır, bu seqmentdə vergidən ən azı 8,6 mln dollarlıq yayınma var.

Buna Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatı da sübutdur. Orada deyilir ki, 2008-ci ildə ölkəyə 5,8 mln dollarlıq 57 771 mobil telefon gətirilib.

Eyni zamanda Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin məlumatına əsasən, mobil rabitə abonentlərinin ümumi sayı 2008-ci ildə əvvəlki illə müqayisədə 352 000 min nəfər artıb.

Dövlətstatkomun məlumatını doğru kimi qəbul etsək, ölkədə kəskin telefon qıtlığı olardı. Nəzərə alsaq ki, telefonların deyilən sayını yeni abonentlərin altıda biri alıb (16,4 faiz) və bir çox abonentlər bir neçə telefon nömrəsi alır (bunlar 4-5 faizdir), həmçinin bir sıra abonentlər telefonu təkrar bazarda alır (3-5 faiz), belə qənaətə gəlmək olar ki, yeni abonentlərin ən yaxşı halda dörddə biri (25 faiz) yeni aparat ala bilib. Amma heç bir defisit müşahidə edilməyib. Əksinə, mağazaların piştaxtaları hər cür telefon cihazları ilə doludur.

Yeganə ağılabatan izah odur ki, satışdakı telefonların əksəriyyəti (ən azı 75faiz) qeyr-leqal şəkildə gətirilib. Daha bir həyəcan doğuran fakta diqqət yetirmək lazımdır ki, 2007-ci illə müqayisədə qeyri-formal mobil telefon bazarı ötən il üç dəfə artıb. 2007-ci ildə abonentlərin sayı rəsmi məlumata görə, 300 min artıb, leqal yolla gətirilən telefon aparatlarının sayı isə 2008-ci ildəkindən 3 dəfə çox olub (6 mln dollarlıq 175592 aparat).

Aydındır ki, qeyri-leqal idxalla vergi və gömrük orqanları mübarizə aparmalıdır. Amma bu orqanları yükdən azad etmək yolu da var. Söhbət hökumət səviyyəsində qeyr-leqal yolla gətirilən telefonların söndürülməsi barədə qərar qəbul edilməsindən gedir. Ukrayna bu yolla getmək istəyir. Ukraynanın rabitənin tənzimlənməsi məsələləri üzrə milli komissiyası IMEI (mobil telefonun identifikasiya kodu) kodlarının yoxlanması sisteminin tətbiqi barədə qərar qəbul edib. Bu, o deməkdir ki, Ukraynaya leqal gətirilən telefonların IMEI kodları Ukrayna Dövlət Radiotezliklər Mərkəzində qeydyyata alınacaq, mobil rabitə operatorları bu bazada olmayan telefonları söndürəcək.

Ehtimal etmək olar ki, bu qərar savadlı və vicdanla şəkildə yerinə yetirilsə, bazarın mobil seqmentində iqtisadi cinayətlər daha az olacaq.

Turan