AZNET

Xeberler.az-ın məlumatına görə, artıq insan orqanlarının 3D-çapının sabitləşmiş metodu mövcuddur. Onun mahiyyəti canlı hüceyrə nümunələrinin alınmasından və onların müəyyən formanın dayaq konstruksiyalarının səthində süni artımından ibarətdir. Texnologiya mükəmməl görünür, lakin mükəmməllik üçün heç bir sərhəd yoxdur. ABŞ-ın Çikaqo şəhərində yerləşən İllinois Universitetinin tədqiqatçıları, hətta karkasdan istifadə etmədən insan orqanı çap edə biliblər. Nəticədə prosesə daha az vaxt sərf olunub.

Bir qayda olaraq, orqanların çap edilməsi üçün formalaşdırıcı əsas kimi çox incə plastik saplardan istifadə olunur. İnsandan götürülmüş toxuma nümunələri onların səthlərində bərkiyərək, qarşılıqlı əlaqələr qurmağa və bununla da gələcək orqanın konstruksiyasını yaratmağa başlayırlar. Nəticədə plastik əsas müxtəlif növ təsirlər altında özünü məhv edir.

Orqanların 3D-çapının sabitləşmiş texnologiyasının 3 əsas çatışmazlığı vardır. Birincisi, tədqiqatçılar üçün yaradılan toxumaların yetişdiyi vaxtı müəyyən etmək son dərəcə çətindir. Nəticədə plastik saplar vaxtından əvvəl həll ola bilər. İkincisi, onların həll olması zamanı süni orqanı transplantasiya üçün yararsız hala gətirən zəhərli maddələr yarana bilər. Üçüncüsü, karkas hüceyrələrə əlaqə yaratmağa mane ola bilər ki, bunun nəticəsində də toxuma yanlış yerdə formalaşar.

Plastik saplara alternativ olaraq, professor Eben Alsberqin rəhbərliyi altında çalışan alimlər qrupu çoxsaylı mikroskopik topdan ibarət olan hidrogel blokundan istifadə etməyi təklif edir. Bu toplar hüceyrələrə bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olmağa və qida maddələrini qəbul etməyə mane olmadan üçölçülü məkanda toxuma nümunələrindən ibarət “mürəkkəbi” saxlaya bilir. Toxumalar yetkinliyə çatan kimi hidrogel müstəqil şəkildə və ya qarışdırılma prosesi gedişatında parçalanır. Yekunda damarın ortasında yalnız formalaşmış orqan qalır. Alimlər bu yanaşmadan istifadə edərək, gəmiricinin omba sümüyü və qulaqcığını çap ediblər.

Ürəyin 3D-çapı da artıq reallıqdır. Belə ki, bir müddət əvvəl 3D-çap yalnız kiçik orqanlar üçün tətbiq edilə bilərdi. Tam ölçülü ürək və ağciyər çap etmək isə mümkün deyildi. 2019-cu ildə vəziyyət tamamilə dəyişdi, çünki Kaliforniya Universitetinin tədqiqatçıları kriogen kamera və avtomatlaşdırılmış əldən istifadəni nəzərdə tutan yeni çap metodunu kəşf etdilər.