KOSMOS

Bu gün ABŞ-ın paytaxtı Vaşinqton şəhərində Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının Baş Assambleyasında keçirilmiş seçkilər zamanı Bakı şəhəri 2022-ci ildə keçiriləcək Beynəlxalq Astronavtika Konqresinə ev sahibliyi etmək hüququnu qazanıb. Bu mötəbər tədbirə ev sahibliyi etməyə namizəd olan şəhərlər arasında Sinqapur, Rio-de-Janeyro və Nyu Dehli şəhərləri də olub. 

Xeberler.az bildirir ki, 68 ölkəni təmsil edən 398 təşkilatın üzv olduğu federasiya kosmik sahədə fəaliyyət göstərən ən mötəbər beynəlxalq təşkilatdır. 1950-ci ildən bəri fərqli ölkələrdə keçirilən Beynəlxalq Astronavtika Konqresi təşkilatın əsas tədbiridir. Bu konqres dünyanın kosmik sahədə aparıcı agentlikləri, elm mərkəzləri və beynəlxalq təşkilatlarının rəhbərləri, eləcə də məşhur alimlər, özəl sektordan olan yüksək səviyyəli peşəkarlar, gənc tədqiqatçılar və tələbələr də daxil olmaqla dünya kosmos ictimaiyyətinin 6,000-dən çox nümayəndəsini bir araya gətirən qlobal platformadır. Konqres zamanı iştirakçılar kosmos sahəsinə aid aktual trendləri  və ən son innovasiyaları izləmək fürsəti əldə edir.

ABŞ-ın vitse-prezidenti Maykl Pensin giriş sözü ilə açıq elan etdiyi və Aya enişin 50-ci ildönümünə həsr olunmuş builki konqresdə zamanı daha effektiv, kommersiya baxımından daha sərfəli və sürətli həllər təklif edən “NewSpace” (Yeni Kosmos) sektorundan olan özəl şirkətlərin kosmik sənayedə əhəmiyyəti və bazar payının ildən-ilə artdığı xüsusi vurğulandı. Bu sektorun parlaq nümayəndələri olan Elon Musk və Ceff Bezos kimi simaların konqresdə iştirakı dünya ictimaiyyətinin tədbirə olan marağını daha da artırıb. Həmçinin, konqresin maraqlı məqamların biri “Blue origin” kosmik şirkətinin təsisçisi Ceff Bezosa Beynəlxalq Astronavtika Konqresinin “Sənayedə Üstünlük Mükafatı”nın təqdimat mərasimi oldu.

Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti zati-aliləri cənab İlham Əliyevin ölkəmizdə kosmik sənayenin inkişafına göstərdiyi xüsusi diqqət və qayğı, seçkiqabağı prosesə verdiyi dəstək sayəsində bu il ərzində Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının tədbirləri zamanı aktiv təbliğat-təşviqat kampaniyası aparılıb. Konqresin “Qlobal çağırışlar və imkanlar: kosmosa şans verək” mövzusunda paytaxtımızda keçirilməsi kosmik sahədən olan xarici agentlik, şirkət və təşkilatlarla daha sıx əlaqələrin qurulması, ölkəmizə kosmik texnologiyaların transferi prosesinin sürətləndirilməsi, insan kapitalının inkişafı, eləcə də ölkəmizin beynəlxalq arenada etibarlı tərəfdaş nüfuzunun daha da möhkəmlənməsinə əhəmiyyətli töhfə verəcək. Ölkəmiz ilk dəfə kosmik sahədə fəaliyyət göstərən 6,000-dən çox nümayəndəni bir araya toplayan qlobal konqresə ev sahibliyi edəcək.

Əslində, bu tədbirin Azərbaycanda keçirilməsinin daha dərin tarixi var. Beynəlxalq Astronavtika Konqresi ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 7-13 oktyabr 1973-cü il tarixlərində keçmiş Sovet İttifaqında yalnız bir dəfə və məhz Bakı şəhərində keçirilib. Həmin tədbirdə dünyanın 17 ölkəsindən gəlmiş 1,500-dən çox nümayəndə, eləcə də kosmonavtlar iştirak edib. Konqresdə Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının prezidenti Luici Gerardo Napolitano, Beynəlxalq Astronavtika Akademiyasının prezidenti Çarlz Stark Draper, amerikalı atronavt Tomas Stafford, iki dəfə Sovet İttifaqı qəhramanı adını almış kosmonavtlar Vladimir Şatalov, Vitali Sevastyanov, Georgi Bereqovoy və həmin dövrün kosmik sahədə fəaliyyət göstərən bir çox tanınmış simaları iştirak edib, kosmosun elmi və ümumbəşəri əhəmiyyəti barədə bəyanatlar veriblər.

“Kosmik tədqiqatlar – elm və texnikaya nüfuz” devizi altında Bakıda keçirilən bu konqres Azərbaycanın kosmonavtika tarixinin təməlini qoyub. Belə ki, növbəti ilin avqustunda Bakıda kosmik texnika vasitələrindən istifadə etməklə təbii ehtiyatların tədqiqi üzrə “Kaspi” Elmi Mərkəzi yaradılıb, həmin ilin dekabrında isə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının nəzdində “Kosmik cihazqayırma xüsusi konstruktor bürosu”nun fəaliyyəti ilə kosmik tədqiqatların aparılmasına əsaslı start verilib. Növbəti illər ərzində 3000-ə yaxın azərbaycanlı alim və mühəndisin əməyi nəticəsində ərsəyə gələn avadanlıqlar Sovet Kosmik Poqramına xidmət edib, Salyut 7 və Soyuz T-11 orbital komplekslərində istifadə olunub.

Azərbaycan builki Beynəlxalq Astronavtika Konqresində geniş tərkibli nümayəndə heyəti ilə təmsil olunub. Konqresdə çıxış edən Azərbaycan Respublikası Kosmik Məsələlər üzrə Şurasının elmi məsləhətçisi, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, akademik Roald Saqdeyev Azərbaycanın “Kosmik Proqramı”ndan bəhs edib və 2022-ci ildə keçiriləcək konqresə Bakının layiqli namizəd olduğunu vurğulayıb.

Eyni zamanda ölkəmizin altı ali təhsil müəssisəsinin – Milli Aviasiya Akademiyası, Bakı Dövlət Universiteti, ADA Universiteti, Bakı Ali Neft Məktəbi, M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı Filialı və Azərbaycan-Fransız Universitetinin istedadı və fəallığı ilə seçilən tələbələri də Vaşinqton şəhərində baş tutmuş Beynəlxalq Astronavtika Konqresində “gənc səfirlər” qismində iştirak ediblər. Tələbələrin bu kimi konfranslarda iştirakı onların  kosmik sahənin yenilikləri ilə yaxından tanış olması, gələcəkdə Azərbaycanın kosmik sənayesinə öz töhfələrini verməsi və bu sahəyə marağın daha da artması baxımından olduqca əhəmiyyətli rol oynayır.