MÜSAHİBƏ

Xəzər Vençur (Khazar Ventures) şirkətinin təsisçisi  Məmməd Kərimov bir müddət öncə  ABŞ-da  işgüzar səfərdə olub. Məmməd Kərimov səfər  çərçivəsində ABŞ –ın   İT  şirkətləri ilə görüşüb, müxtəlif  İT toplantılara qatılıb,  amerikalı İT mütəxəssisləri ilə  İnternet biznes sahəsi ilə bağlı qarşılıqlı fikir mübadiləsi aparıb.

Məmməd Kərimov ABŞ səfəri ilə bağlı Xəbərlər-in suallarını cavablandırıb. 

- Məmməd müəllim, ABŞ-a  nə məqsədlə getmişdiniz ? Xarici tərəfdaşlarınızla tez-tez təcrübə müdadiləsi aparmaq imkanlarınız olurmu?

- Çalışırıq ki yaxın qonşularımızda və digər xarici ölkələrdə İnternet biznes  sahəsində, İT sahəsində təşkil olunan  önəmli tədbirlərdə iştirak edək. Büdcəmizə uyğun olduğu üçün  Türkiyədə tez-tez bu sahə ilə bağlı səfərlərdə oluram.  ABŞ-a  həmişə səfər etmək imkanım olmur. Avropa ölkələrinə tez-tez səyahət edirəm. ABŞ-a  20 günlük səfər  çərçivəsində müxtəlif ştatlarda 50-dən çox İT şirkətləri ilə  görüşdük. Bununla yanaşı,  ABŞ-da  şirkətlərin qeydiyyat məsələlərini təşkil edən  dövlət qurumları ilə də görüşdük.

 -Səyahətiniz zamanı birbaşa İnrternet bizneslə, startup sahəsi ilə əlaqəli hansı qurumlarla görüşə bildiniz? Startaplarla bağılı  məsələlər müzakirə olundumu?

- Səyahət çərçivəsində bir sıra inkubasiya mərkəzləri , “500 startups”, “Runway”, “Stanford”, “Wargaming”, “Almaz Capital”, “Exoventure “ və s. şirkətlərlə görüşdük. Sullarımız ən çox  ölkəmizdəki startapların inkişafı barədə oldu. Bizi narahat edən bəzi  məsələlərlə bağlı suallarımıza da cavab almağa çalışdıq. Məsələn, bizim üçün  ən vacib məqamlardan biri bu idi ki,  kiçik ölkədən  qlobal bazara maraqlı startaplar  çıxa bilərmi və bunun istiqamərləri hansılardır?  Azərbaycanda  inkişaf  potensialı olan layihələri  ABŞ bazarına necə çıxarda bilərik?  Əsəsən bu istiqamətdə müzakirələr apardıq.  Heyətin 80 faizə yaxını startapçılar idi. Digərlərin  isə inkubasiya  mərkəzlərinin nümayəndələri  və investorlar idi.  Düzü, investolar azlıq təşkil edirdilər.

 -Azərbaycanda  fəaliyyət göstərən startapları Ştatlardakı İT mütəxəssislər, investorlar  tanıyırlarmı və bu fəaliyyətləri necə dəyərləndirirlər?

-Bəzən amerikallıları qınayırıq ki, onların dünyagörüşü azdır, bizi tanımırlar və s.  Amma bu səfərimizdən  sonra onlara haqq qazandırmağa başladım. Orda  belə statistika var ki, ştatlarda yaşayan insanların 70 faizi digər ştatlara heç vaxt keçmirlər.  Bu,  ona görə baş verir ki, Amerika çox böyükdür, digər tərəfdən isə hər bir ştat öz biznesi, əyləncəsi və digər imkanları   ilə tam təmin edildiyi üçün  insanlar başqa ştata getməyə ehtiyac duymurlar.  O ki qaldı Azərbaycanı tanısınlar. Əksər  amerikalı  İT mütəxəsisləri bizim haqqımızda məlumatsızdırlar. Amma bəzi ştatlardan nümayəndələr var ki, Azərbaycanda olduqları üçün son  investisiyalardan məlumatları var. Lakin onlarla texnoloji yönümlü uğurlu əməkdaşlıqlarımız yoxdur.  Bunun üçün  vaxt lazımdır.  ABŞ-da   Ukrayna, Estoniya, Rusiya  kimi ölkələrin  İT mütəxəssisləri, startap layihələri  yaxşı mənada ad çıxarıblar.  Etiraf edim ki, resurs olaraq bizdən balaca olan Belarus  kimi ölkələrin orada ad qazanmağı  müsbət mənada məni  qıcıqlandırdı.  Bizim İT mütəxəssislərində də  hər növ imkan var ki,  onlar kimi nəticə göstərsinlər, özlərini  dünyada mütəxəssis kimi təqdim edə bilsinlər.  Deməli, bu sahə ilə  ölkə səviyyəsində müəyyən istiqamətlər  dəqiqləşdirilməlidir. Texnologiyanın inkişafının  təbliğatı  üçün daha çox iş görmək lazımdır.

-Səfər çərçivəsində ABŞ-da startaplarla hər hansı əməkdaşlıq qura bildinizmi?

- Azərbaycanda keçirilən startap layihələrinə amerikalılar elə də maraq göstərmir. Azərbaycanda  bu sahədəki inkişaf,  sistem, mütəxəssis, kadr  zəifliyi onların diqqətini cəlb edə bilmir. Həmçinin Azərbaycan əhali sayına görə kiçik ölkədir. Amerika startapları mentor məsələsinə xüsusi diqqət ayrırlar. Lakin ölkəmizdə fəaliyyət göstərən startaplarda bu məsələ ilə bağlı problemlər var. Azərbaycanda infrastruktur layihələrə investisya  ayrılır. Bunu alqışlayırıq. Lakin  bunlarla yanaşı,  digər sahələrə paralel  diqqət artırılmaldır ki, İT sahəsini daha sürətli inkişaf etdirə bilək. Motivasiya olmalıdır.  Bu gün ölkəmizdə İT sektorunda barmaqla sayılacaq yaxşı proqramçılar var.

 -ABŞ-dan baxanda Sizcə Azərbaycanda İT sahəsində hansı məsələlərə diqqəti artırmaq lazımdır? 

-ABŞ ilə müqayisə edəndə Azərbaycanda İT sahəsində  mütəxəssis qıtlığı var. Ölkəmizdəki  yaxşı mütəxəssislər isə tez zamanda ölkəni tərk edirlər. Oradakı  həmyerlilərmizlə görüş zamanı onların da ilk qayğısı o oldu ki,  Azərbaycandan bu ölkəyə çox az adam gəlir. Gələnlər isə ənənəvi bizneslə məşğul olurlar. İnkişaf etmək üçün bəzi məsələlər var ki, bunlar  Azərbaycanda həll olunmalıdır ki, xaricə  getmək mümkün olsun. Çünki  heç nə bilmədən xarici ölkəyə getmək və orada fəaliyyət göstərmək çətindir.  Azərbaycanda  baza yaradılmadı ki,  xaricdəki iT mütəxəssisləri buradan kadrlar tələb etsinlər. Amma hələlik bizdə İT kadrların yetişdirilməsində problemlər var.  Ümumiyyətlə, son dovrlərdə  Azərbaycanda İT mütəxəsissləri çoxalsa da,  layihələrin  böyüməsi üçün Azərbaycan  ərazisi kifayət etməyəcək. ABŞ kimi  320 milyon əhalisi olan ölkə daha əlverişlidir. Amma təki ölkəmizdə  maraqlı məhsul istehsal olunsun,  belə məhsullar   ABŞ-da  uğur qazansa da ölkəmizin məhsulu sayılacaq.

-Sizcə, ABŞ-dakı startaplar ölkəmizdə keçirlən startap layihəsinə qoşula bilərlərmi?

-Ordakı startapları maraqlanıran mövzular bizdə çox azdır.  Onların iddialı olduqları ölkələr var: əhali sayının, ərazisinin çoxluğuna görə   Braziliya, Çin, Almaniya, Türkiyə kimi ölkələr onları maraqlandırır. Amerika  startapları   öz miqyaslarını artıra bilmə imkanları olan ölkələrə maraq göstərirlər. Azərbaycan əhali sayına görə  onlar üçün maraqsızdır . Bundan başqa,  Azərbycan investoru da onları təmin edə bilmir. Azərbaycan sadəcə  regional əməkdaşlıqlar edə bilər. Əhatəmizdə olan ölkələrin diqqətini, marağını çəkə bilərik.   Əgər amerikalılar spesifik olaraq  türkdilli ölkələr üçün hər hansı İT layihəsi ilə bağlı  əməkdaşlıq fikirləşsələr, bunun ölkəmizdə də  hansısa müsbət təsir ola bilər.

 -Ümumiyyətlə, işgüzar səfərinizin yekunlarını necə dəyərləndirirsiniz ?

 - Fikrimcə çox faydalı oldu.   Əvvəlcə onu qeyd edim ki,  startuplar, investisiya istiqamətləri,  ümumiyyətlə İnternet biznes sahəsində yeni istiqamətlər, yeni tendensiyalarla tanışlıqlarımız oldu.  Orada investisya qurumları fond  təşkil edərkən  planı 10 il müddətə görə qururlar.  Ancaq bu illərdən sonra dəyərləndirmə aparılır. Azərbaycanda  isə 1-2 ilə   yaranmış fondlar artıq geri çəkilməyə başlayırlar.   Beləliklə,  səfər çərçivəsində  biz də öz işimizdə, layihələrimizdəki fəaliyyətlərimizdə, necə deyərlər,  tələsməməyi öyrəndik. Həmçinin, ölkəmizdəki startaplar  qlobal  bazarı düşünürək fəaliyyət göstərməli, hədəflərini  əvvəlcədən bəlli  etməlidirlər. Ölkəmizdəki startaplar sadə, konkret olmağı bacarmalıdırlar. 

 Məltəm Talıbzadə