TV VƏ RADİO

Azərbaycanda telereytinqləri ölçən yeni qurumun,"MARSA"nın rəhbəri İradə Sultanovanın Reporta müsahibəsi diqqətimi cəlb etdi.

Müsahibədə TV reytinqlərlə bağlı bəzi rəqəmlər açıqlanıb. Bəzi ziddiyyətli, mübahisəli və düşündürücü məqamlar da gözümə dəydi.

Xüsusilə də, müsahibədə qurumun özünün müstəqilliyi, istifadə olunan texnologiyalara yatırılan investisiyanın şəffaflığı, datanın harada emal olunması, reytinq ölçmənin sifarişçisinin kim olması, ölçməni aparan əhali təbəqəsinin -panelin necə müəyyən edilməsi və ölkənin TV auditoriyasına nə dərəcədə adekvat olması və s. bu tip suallar qaranlıq qalıb.

Xatırladıram ki, əvvəlki illərdə televiziyaların reytinqinin ölçülməsi (Nielsen Azərbaycan təmsilçisi) etibarlılıq və metodoloji baxımından həm telekanalları, həm də reklam verənləri qane etmirdi. Ziddiyyətlər və narazılıqlar vardı, sosial mediada telereytinqlərlə bağlı tam fərqli müzakirələr olurdu. Hətta səlahiyyətli dövlət qurumu- MTRŞ də reytinqlərin keyfiyyətsizliyindən şikayətlənirdi və bu mühitin sağlamlaşdırılması üçün müəyyən səylər göstərirdi.

Ötən il yeni qurum, "MARSA" Azərbaycanda televiziyaların reytinqini, ən populyar TV kanalı və ən populyar verilişi müəyyən etmək üçün fəaliyyətə başladığını açıqlamışdı.
Həmçinin, dünyada media reytinqlər sahəsində tanınmış beynəlxalq qurum, Böyük Britaniyanın "Kantar" şirkəti də Azərbaycanda telereytinqləri ölçmək üçün "MARS"nı tərəfdaş seçdiyini açıqlamışdı.

Daha çox hökumətin təşəbbüsü ilə formalaşan bu qurumun, nə dərəcədə müstəqil olması, nəticələrin nə dərəcədə obyektiv, şəffaf, ağlabatan və reallığı əks etdirməsini yəqin ki zaman göstərəcək. "MARSA"nın fəaliyyətə başladıqdan sonra maraqlı tərəfləri cəlb edərək ictimai müzakirələr təşkil etməkdən çəkinməsi də diqqətçəkən olub.

Xatırlayıram ki, qurum daha ağlabatan nəticələr əldə etmək üçün ötən il televiziyaların reytinqlərini bütün ölkə üzrə ölçməli olan evlərin sayını əvvəlkinə nisbətən kəskin artırmış, seçilmiş evlərə də ən yeni teleölçmə texnologiyaları, müasir PM7 (peoplemeter-sayğac) rəqəmsal cihazları təqdim edilmişdi.

Yeri gəlmişkən, peoplemeter və ya TV sayğaclar televizorda kimin nə vaxt hansı kanala, hansı verilişə hansı müddətdə baxdığını müəyyən edən elektron cihazdır.
Tamaşaçı -TV sayğac istifadəçisi TV kanalı, baxdığı veriliş və baxış zamanı ilə bağlı məlumatları bu cihazla ötürür.
Bu məlumatlar isə Kantar şirkətinin texnologiyaları, proqram təminatları və ekspertləri tərəfindən emal edilir.

Adətən təşkilatçılar reytinq ölçməni həyata keçirən vətəndaşlar haqqında məlumatları açıqlanmır, onlara da bu məlumatları gizli saxlamaq tapşırılır.

Xatırlayıram ki, əvvəlki illərdə bəzi TV kanalların ölçməni həyata keçirənlərlə müəyyən gizli əlaqələri haqqında məlumatlar da dolaşırdı.

Beləliklə, hazırda "MARSA" televizorda nə varsa, peyk, kabel, IPTV, internet TV və ənənəvi yerüstü siqnalla ötürülən hər şeyi texnologiyaların köməyi ilə ölçür.

Yuxarıda qeyd etdiyim həmin müsahibədən görsənir ki, qurum artıq özünün ilk hesabatını da hazırlayıb və yaxınlarda açıqlayacaqlar. "MARSA"nın bu nəticələrlə bağlı maraqlı tərəflərlə birgə ictimai müzakirə təşkil etməsi, ictimai əhəmiyyət kəsb edən məlumatları açıqlaması, ictimai nəzarət imkanları yaratması da doğru və faydalı olardı.

Güman etmək olar ki, nəinki reklam verənlər, həmçinin hökumət də MARSA-nın bu məlumatlarını əldə etdikdən sonra TV-lərə qarşı yeni bir konsepsiya sərgilənəcək.
Xüsusilə də, düşünmək olar ki, "MARSA"nın datası reklam verənlərin və hökumətin TV-lərə ayıracağı paraya da ciddi təsir edəcək.

Osman Gündüz

Azərbaycan İnternet Forumunun Prezidenti, ekspert